តើពួកយុវជនស្លូតត្រង់ទាំងនេះ ទទួលបានយុត្តិធម៌ពីការកាត់ក្តីដោយតុលាការបក្ស តុលាការ អាយ៉ង ធ្វើតាមបញ្ជារបស់អ្នកកាន់អំណាចផ្តាច់ការត្រកូលហ៊ុនដោយរបៀបណា!? បើពួកអាយ៉ងទាំងនេះ មានមនសិកានិងសតិសម្បជញ្ញៈតែបន្តិចក៏ពួកនេះមិនអាចកាត់ក្តីលើយុវជនស្លូតត្រង់ និងគួរឱ្យគោរព សរសើរបែបនេះនោះទេ។ បើយុវជនទាំងនេះរស់នៅក្នុងសង្គមនីតិរដ្ឋ និងប្រជាធិបតេយ្យសេរីវិញ ពួកគាត់ នឹងទទួលបានសេចក្តីគោរព ស្រឡាញ់និងការផ្តល់តម្លៃដល់សកម្មភាពការពារធម្មជាតិរបស់គាត់ជាក់ជា ពុំខាន។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលគួរហួសចិត្តនិងថ្កោលទោសបំផុត គឺយុវជនដែលស្នេហាបរិស្ថានទាំងនេះ ត្រូវបានធ្វើ ទុក្ខបុកម្នេញនិងកាត់ក្តីដ៏អយុត្តិធម៌ដោយតុលាការអាយ៉ង ដែលតាមស្មារតីច្បាប់ តុលាការបែបនេះគ្មាន សិទ្ធិកាត់ក្តីពួកគាត់នោះទេ។ យោងតាមមាត្រា៣៨នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ “ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិការពារខ្លួនតាមផ្លូវ តុលាការ” ដែលឯករាជពីអំណាចនីតិប្រតិបត្តិដូចមានចែងនៅក្នុងមាត្រា៥១ថ្មីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលបញ្ញត្តិ ពីគោលការបែងចែកអំណាចរដ្ឋ។ ដោយអយុត្តិធម៌ យុវជន​អង្គការ​មាតា​ធម្មជាតិ​បាន​ប្រឈម​នឹង​ការ​ដាក់​ទោស​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ ដោយ​ការ​ជាប់​ពន្ធនាគារ និង​ការ​ពិន័យជាប្រាក់​ធ្ងន់​ធ្ងរ​សម្រាប់​សកម្មភាព​បម្រើ ប្រយោជន៍សង្គមរបស់ពួកគេ។

យោងតាមសន្ទស្សន៍នីតិរដ្ឋនៃគម្រោងយុត្តិធម៌សកល២០២៣[2] (WJP Rule of Law Index 2023) កម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់១៤១ក្នុងចំណោម១៤២ប្រទេស ដែលជាប្រទេសគ្មាននីតិរដ្ឋ។ នៅក្នុងរបាយ ការណ៍សន្ទស្សន៍នីតិរដ្ឋនៃគម្រោងយុត្តិធម៌សកល២០២៣ដដែលបានលើកឡើងថា មន្ត្រីតុលាការកម្ពុជា ពុករលួយជាងគេបំផុត គឺទទួលបានចំណាត់ថ្នាក់១៤២ក្នុងចំណោម១៤២ប្រទេស។ ការមិនជម្រុញ លើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់យុវជនមាតាធម្មជាតិ ដែលបានលះបង់ពេលវេលា និងសេចក្តីសុខផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បីការពារបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិរបស់កម្ពុជាពីការរំលោភបំពាន ប៉ុន្តែបែរជាចាត់ទុកសកម្មភាព ទាំងនោះជាការរួមគំនិតក្បត់ កាន់តែបង្ហាញឲ្យមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិ ដឹងច្បាស់ពីចរិត និងភាពផ្តាច់ ការ សាហាវយ៉ងឃ្នងរបស់របបបច្ចុប្បន្ន និងផ្តល់ជាជាសារលើកទឹកចិត្តដោយត្រង់ដល់ពួករំលោភបំពាន់ ក៏ដូចបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ ឲ្យកាន់តែបង្កើនសកម្មភាពប្រព្រឹត្តបទល្មើសរបស់ខ្លួនបន្ថែមទៀត។ ក្នុងន័យ នេះ ភាពមានបានទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ពួកជញ្ជក់ឈាមជ្រកក្រោមស្លាកយុត្តិធម៌ទាំងនេះ បានមកពីការ ជញ្ជក់ឈាមជាតិ ជញ្ជក់ឈាមប្រជាជន និងពុករលួយដល់ឆ្អឹង។ នេះជាសារជាតិនៃអំណាចផ្តាច់ការ នៅក្នុងរបបជិះជាន់ កេងប្រវ័ញ្ជធនធានរដ្ឋដើម្បីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។ ពួកឈ្មួញល្មោភទ្រព្យនិងអំណាចនៃ គ្រួសារត្រកូលហ៊ុន បានប្រើប្រាស់តុលាការជាឧបករណ៍អំណាចដើម្បីបំបិតសម្លេង និងសិទ្ធិសេរីភាព របស់ប្រជាជន ដូចទស្សនវិទូអាល្លឺម៉ង កាល់ ម៉ាក្ស លើកឡើងថា អ្នកកាន់អំណាចប្រើប្រាស់អំណាចរដ្ឋ ជាឧបករណ៍នយោបាយនិងអំណាចដើម្បីជិះជាន់សង្កត់សង្កិនប្រជាជន។ ពាក្យទំនៀមខ្មែរលើកឡើងថា ទីណាមានការជិះជាន់ ទីនោះមានការរើបម្រាស់។

គ្មានអ្វីគួរឱ្យឆ្ងល់ទេ ប្រទេសកម្ពុជាដែលគ្រប់គ្រងអំណាចដោយបុរសខ្លាំងនៃត្រកូលហ៊ុន បានប្រើ ប្រាស់នយោបាយទុច្ចរិតនៃការប្រើប្រាស់កម្លាំងនិងល្បិចបោកប្រាស់គ្រប់ប្រភេទដើម្បីកំទេចអ្នកដែលរបបនេះហៅថាជាក្រុមប្រឆាំងដោយលាបពណ៌ថាជាពួកឧទ្ទាមក្រៅច្បាប់ដោយគ្រាន់តែពួកដែលមានទស្សនៈផ្ទុយពីរបបត្រកូលហ៊ុនបញ្ចេញមតិ និងទស្សនៈដែលធានាដោយច្បាប់ជាតិនិងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់អន្តរ ជាតិ ដែលជាសេរីភាពនៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ។ អ្នកការពារបរិស្ថានវ័យក្មេងទាំងនេះ ដែលបាន ធ្វើយុទ្ធនាការដោយមិនចេះនឿយហត់ ដើម្បីជារួម ការកាត់ក្តីដោយអយុត្តិធម៌លើសកម្មជនយុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិ តំណាងឱ្យភាពអយុត្តិធម៌ ធ្ងន់ធ្ងរ និងការរំលោភលើគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យសេរី និងនីតិរដ្ឋនិងស្មារតីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលជា មូលដ្ឋានគ្រឹះដែលប្រទេសជាតិរបស់យើងត្រូវបានបង្កើតឡើង។ វា​ជា​ការ​រំឭក​យ៉ាង​ច្បាស់​អំពី​សារៈសំខាន់​នៃ​ការ​ការពារ​ឯករាជ្យភាព​របស់​តុលាការ និង​នីតិរដ្ឋ។ ក្នុងនាមជាប្រជាពលរដ្ឋដែលស្រឡាញ់សេរីភាព និងប្រជាធិបតេយ្យ យើងត្រូវឈរក្នុងស្មារតីសាមគ្គីភាព

[1] TOM GINSBURG​ & TAMIR MOUSTAFA (2008), Rule by Law: The Politics of Courts in Authoritarian Regimes, Cambridge University Press

[2] World Justice Project (2023), Cambodia Overall Score, 2023, Retrieved July 02, 2024 from https://worldjusticeproject.org/rule-of-law-index/country/2023/Cambodia/